شوروم تلاش میکند تا تصویرگری هم مانند نویسندگی در خدمت ثبت زندگی و روایت اکنون باشد. بهخصوص، موضوع کاور هر شماره معطوف به روزمرگی است و آنچه در اطرافمان میگذرد. واقعیت و تصاویری ساده که روایتگر زندگی ما هستند. در شوروم تصویرگرها هم مانند داستانگوها تخیل میکنند و ضرورتی را که در به تصویرکشیدن این آثار دیدهاند با ما به اشتراک میگذارند.
برای دعوتنامهی دوم تصویرگری شوروم موضوع «زندگیِ شهری» را انتخاب کردیم و از تصویرگران عزیز دعوت کردیم که لحظههای ناگفته و ناپیدای زندگی شهری را روایت کنند. ذوق و توان خود را در خدمت روایت اکنونِ زندگی شخصی و جمعی بگیرند تا با تصویرگری گزارشی تصویریروایی به آینده و آیندگان بدهیم.
پس از اعلام نتایج دعوتنامه در شوروم ۲۶، مصاحبهی کوتاهی با میترا عبدالهی، داور دعوتنامه داشتیم تا نظر ایشان را دربارهی موضوع، بیان اثر و کیفیت کلی آثار جویا شویم.
۱. نظرتان دربارهی موضوع فراخوان چیست؟
به قول پاتریک گِد1 که به دلیل تفکرات نوآورانهاش در شهرسازی و جامعه شناسی شهرت دارد: «شهر چیزی بیش از یک مکان در فضاست. این یک درام در زمان است.»
۲ .نظرتان دربارهی روایت در تصویرگری چیست؟
روایت در تصویرگری به معنای بیان داستان یا انتقال داستان از طریق تصویر است. تصویرگر باید داستانی را بگوید که کلمات نمیتوانند آن را بیان کنند. و کلید ورود بیننده به جهان داستانی و جذب مخاطب در دستان اوست. برای درک عمیقتر جوهرهی یک داستان بعد بصری اهمیت مییابد و تصویرگر، با احترام به هدف نویسنده، غنا و لایههای جدیدی در جهت گسترش مفاهیم داستانی به داستان اضافه میکند.
در گفتگوی عمیق متن و تصویر مکمل هم هستند. البته ترجمهی تحتاللفظی کلمه به تصویر مگر به منظور خاص خلاقانه نیست، تصویرگر میتواند فرامتنی عمل کند. و با تفسیر آزادانهتری از روایت و نمایش ابعاد بیشتری از داستان منجر به ترغیب مخاطب به تفکر در مفاهیم داستانی، ایجاد اشتیاق و کنجکاوی در او و درگیر شدن با داستان و امکان ایجاد تجربهای غنی شود. و به نظر من اولین قدم در این راه، بعد از درک عمیق معنای داستان و هدف نویسنده، فکر و ایدهی بکر مهمترین ابزار تصویرگر است.
مو ویلمس2 تصویرگر آمریکایی میگوید: «هر فکری بذری برای یک ایده است. من یادداشتها و دفترهای طراحی خود را باغ میدانم.» و از الزامات تجسم بخشیدن به این ایده و ایجاد هماهنگیای ایدئال در گفتگوی بین متن و تصویر میتوان به تسلط در زبان بصری، قابلیتهای بیانی از جمله انتخاب تکنیک، نوع مواجههی تصویرگر با متن، هویت فردی، بهروز بودن و آگاهی از آنچه در جهان تصویرگری در جریان است، و هزار البته ارتباط مداوم با جهان ادبیات، حتی آهسته اما پیوسته، اشاره کرد که الهامات خلاقانهی بیشماری برای تصویرگر فراهم میکند.
۳. کیفیت آثار را چگونه دیدید؟
گرایش به نقاشی، اسکیسهای آزاد، طراحی و نگاه گرافیکی در بین آثار بیش از تصویرسازی ناب به نظر میرسید. و نحوهی مواجههی دوستان تصویرگر با موضوع و شیوههای بیانی انتخابشده از تنوع تحسینبرانگیزی برخوردار بود. از جمله واقعگرا، شاعرانه، خیالپردازانه، نمادین، تجربهی شخصی و غیره.
اغلب متنهای ارسالی دوستان از نظر بیان روایی قابل توجه و قویتر از تصاویر و به نسبت کیفیت تجسمی، تمرکز و وزن سنگینتری روی بعد روایی مشهود بود.
اگر میکروداستان تصویری را نوعی از روایت داستانی بدانیم که در آن یک داستان کوتاه یا ایدهای مختصر در کنار تصویر برای بیان یک مفهوم به کار میروند، برخی از تصاویر کنار متنهای ارسالی همچون یک میکروداستان تصویری عمل میکرد و ایدهها و لحظههای احساسی عمیقی را از تجربهی فردی زندگی شهری به نمایش میگذاشت، اما به عنوان طرح جلد این تصاویر بهتنهایی و بدون اتکا به متن مبهم و قادر به ارتباط با بیننده در راستای موضوع نبودند، و میتوانستند زیرمجموعهی موضوعات انسانی بسیاری باشند.
۴. نظرتان دربارهی بخش بیان اثر چیست؟
آنچه برای من بیش از هر چیز جالب به نظر رسید روایتهایی بود که دوستان در شرح تصاویر فرستاده بودند و هرکدام تجربهی عمیقی از چالشی نو بود. حسهایی که در اعماق وجود دوستان پنهان بود و به واسطهی این چالش از عمق به سطح آمده بود و دوستان با جادوی کلام و تصویر به این حسها تجسم بخشیدند.
۵. چنانچه نکته یا پیشنهادی دربارهی دعوتنامهها و فراخوانها دارید، لطفاً بفرمایید.
کاش امکانی فراهم میشد تا روایتهای برتر دوستان تصویرگر هم در کنار تصویرسازیها منتشر شود. و در دعوتنامه برای طرح جلد شاید حضور گرافیستی صاحبتجربه در زمینهی طراحی جلد کتاب و مجلات در کیفیت داوری تأثیرگذار باشد.
اهمیت این دعوتنامه برای من در این بود که به قول دوریس دوریه3 کارگردان و نویسندهی آلمانی: «شاید ما مثل عروسکهای تودرتوی روسی اشکال مختلفی از خود را در درونمان جا دادهایم و صبورانه منتظر نمایششان هستیم.» و دعوتنامههای اینچنینی میتواند فرصت گشودن روزنههایی برای درخشش استعدادها و قابلیتهای پنهان درونی باشد و به ظهور تصویرگر–مؤلفهایی موفق منجر شود. و من از دوستان فرهیختهام در شوروم بابت فراهم کردن این امکان عمیقاً سپاسگزارم.
1.Patrick Gedde
2.Mo Willems
3.Doris Dörrie