در حال‌وهوای عشق فقط یک فیلم نیست؛ یک نجواست؛ یک قصه است که در کلمه‌ها پیدا نیست، اما در سکوت جریان دارد؛ یک زمزمه است که در حافظه و قلب جا می‌گیرد و حافظه و قلب را با هم می‌خراشد. هر نگاهی در این فیلم یک اعتراف است. هر سکوت بین کلمات، در آن تصمیمی است که هرگز گرفته نمی‌شود و جوری که آدم‌های فیلم دست‌وپا می‌زنند چیزی انکارنشدنی را انکار کنند ویران‌کننده است. نوشتن از چنین چیزی سخت است؛ نوشتن از فیلمی درباره‌ی «عشق» که درباره‌ی خودِ عشق نیست، بلکه درباره‌ی بازی کردن با ابعاد شکست ‌خوردن در عشق است، کار سختی است. نوشتن از فیلمی که درباره‌ی پایان‌‌ ناتمام داستان عاشقانه‌‌ای است که زیباتر از خودِ عشق به نظر می‌رسد و پشتش به این ایده گرم است که عشق هرگز به سرانجام نمی‌رسد، بلکه در انتظار و ناکامی شکوفا می‌شود. نوشتن درباره‌ی مرد و زنی در حال سوختن که با آتش بازی می‌کنند، ساده نیست.

سال‌هاست این فیلم را مثل یک مخدر مصرف کرده‌ام؛ از اولین جدایی عاطفی‌ام تا همین اواخر؛ هر بار که ضعیف بودم و دنیا سرد و تاریک و تنگ شد، سراغش رفتم و همیشه جایی نزدیک به صحنه‌ی پایانی که بدون دیدنش هم زهر آن را درون خودم حمل می‌کنم، فیلم را رها کردم.

این بار اما تا آخرش می‌روم و درباره‌ی این فیلم می‌نویسم تا طلسم ناتمام گذاشتن آن را بشکنم. تا بتوانم به هوای نوشتن این متن تماشای آن را به آخر برسانم و کارم را با فیلم یک‌سره کنم، چون دیگر بیست‌ساله نیستم، بزرگ‌ترم. صبورترم و البته در فرار از واقعیت برای زندگی در دنیای خیالی به همان اندازه ماهرتر شده‌ام. چون دیدن فیلم‌هایی مثل در حال‌وهوای عشق¹، ««3-IRON²، بهار، تابستان، پاییز، زمستان و بهار³ به من یاد دادند چطور از واقعیت فرار کنم و چطور در یک خیال زندگی کنم، چون قهرمان‌های این فیلم‌ها همین کار را می‌کنند؛ آن‌ها دنیای خودشان را می‌سازند، آنجا خوشبختی را پیدا می‌کنند و در آن ساکن می‌شوند.

نوشتن از این فیلم مثل تبعید خودخواسته از این جهان خیالی است. رفتن از جایی انباشته از لحظه‌هایی نافذ که بعد از گذشت زمانِ زیادی از اتفاق افتادنشان، وقتی دیگر هیچ‌چیزی باقی نمانده، بارهاوبارها در ذهنمان به آن‌ لحظه‌ها برمی‌گردیم، چون آرزویش را داریم. نوشتن از این فیلم مکالمه‌ی خودم با خودم است در مراجعه به این لحظه‌ها.

آقای چو⁴؛ (تونی لونگ) و خانم چان⁵؛ (مگی چونگ) که در همسایگی هم زندگی می‌کنند متوجه می‌شوند همسرانشان با هم به آن‌ها خیانت می‌کنند. ریتم یکنواخت و رخوت امن و معمول روزمره ناگهان محو می‌شود و زن و مرد می‌فهمند تبدیل به بقایای زندگی مشترک خود شده‌اند و هرکدام توسط کسی که دوستش داشتند ترک شده‌اند؛ توسط کسی که فکر می‌کردند دوستشان دارد.

در چنین فورانی از رنج آقای چو و خانم چان تصمیم می‌گیرند سعی‌ کنند بفهمند. با همان دلِ ‌شکسته به‌جای انتقام، خود را جای شریک‌های خیانت‌کارشان بگذارند و مثل بازیگران یک نمایش با کلماتی سنجیده و آرام، شکل گرفتن رابطه‌ی عاطفی بین همسرانشان و شکست عشقی خود را بازسازی کنند تا سعی کنند بفهمند واقعاً چه اتفاقی افتاده ‌است.

این تصمیم آن‌ها هر بار مثل بار اول شوکه‌ام می‌کند. چه راه عجیب و شگفت‌انگیزی است برای فهمیدن درد، وقتی شکسته و رنجیده‌ای! چقدر طاقت‌فرسا است، چون فقط برای فهمیدن درد نیست و چقدر نجات‌دهنده است، چون این راهْ درد را آرام می‌کند، درد را نرم می‌کند. تمرین پرزحمت همدلی عمیق است. خطرناک و عذاب‌آور است، چون خودت را جای کسی می‌گذاری که باعث درد تو شده، اما در عوض از غرق شدن در کینه نجاتت می‌دهد. وسوسه شدم و امتحانش کردم. پوستم را کَند، اما دلم را برای بخشیدن ورزیده کرد.

آقای چو و خانم چان برای فهمیدن درد، برای عبور از آن، برای گذراندن ساعت‌های طولانیِ تنها ماندن با رازی فرساینده، مشغول بازی کردن نقش‌‍‌های خود می‌شوند. اول بااحتیاط و احترام و کم‌کم با شوق و میل با هم وقت می‌گذرانند و درباره‌ی تمام سناریوهای احتمالی ارتباط بین همسرهایشان با هم حرف می‌زنند. با هم قدم می‌زنند، غذا می‌خورند، می‌خندند، انتظار هم را می‌کشند و با هم سکوت می‌کنند و در سکوت به هم خیره می‌شوند و سیگار می‌کشند و به سادگی و پیچیدگیِ همدیگر توجه می‌کنند و احتمالات بین خودشان را با نیش عذاب وجدان و اجتناب‌های وقت‌وبی‌وقت از هم، از بین می‌برند.

 قاب‌های فیلم پر است از درد مشترک این دو نفر. از لحظه‌هایی که جرقه‌های شناخت بینشان زده می‌شود، از ظرافت بی‌حد خانم چان که شبیه یک گلدان چینی اصیل است با آن موهای جمع‌شده‌ی روبه‌بالا و یقه‌ی بلند چئونگسام⁶ که از زیبایی غیرممکن به نظر می‌رسد و از موهای سیاه و براق و شانه‌خورده‌ی آقای چو و چشم‌هایش که همه‌ی حرف‌ها را می‌زند و لبخندش که وقت‌گیر است. از لب‌ها به چشم‌ها و بعد شقیقه‌ها و دوباره به لب‌ها برمی‌گردد، درحالی‌که تبدیل به چیز دیگری شده؛ غم‌انگیزترین لبخندها.

در جزئیاتِ همین قاب‌هاست که دوستی‌ای مرکب از دل‌جویی و جاذبه‌ی متقابل جوانه می‎زند و تمام آن راهروهای باریک، خیابان‌های تاریک و اتاق‌های شلوغ داخل فیلم را با جَوی متراکم و سوزان پر می‌کند و به‌تدریج آن موج آرام و پیوسته‌ی اشتیاق و دلتنگی و تنهایی که در کنار یکی دیگر، درحالی‌که نمی‌دانی چرا یا چه ‌وقت یا به‌خاطر چه ‌چیزی بوده، آرام‌آرام ‌بین زن و مرد شکل می‌گیرد.

حس می‌کنم این همان حالِ خوش عاشقی است؛ همان حال‌وهوای عشق است که وسط بازی و تظاهر در نقش دیگری باعث می‌شود خانم چان و آقای چو چیزی واقعی را بین خودشان احساس کنند؛ چیزی واقعی که هر دو می‌خواهند. خیلی هم می‌خواهند و چیزی را این‌قدر خواستن دردناک است. پس دست نگه می‌دارند، چون چه کسی از جراحت دوباره نمی‌ترسد؟ اگر در عشق شکسته‌ایم هر وقت و هرجا تصمیم گرفتیم دوباره سراغش برویم، اول یادمان می‌آید که عشق ما را شکننده کرده است. یادمان می‌آید که عشق ما را با بدترین و بهترین جنبه‌های خودمان و دیگری در می‌اندازد.

خانم چان و آقای چو مثل آن‌ها؛ همسرانشان؛ نیستند. نمی‌خواهند به‌راحتی تسلیم شوند و با خودداری سرسختانه‌ای باید از هم دور بمانند و این خودداری را که مقدمه‌ی ازدست‌دادنی همیشگی است، با هم تمرین می‌کنند. تمرین جدایی در شبی بارانی، با گریه کردن روی شانه‌ی هم و تسلی ‌دادنی ملایم و پر از حسرت و خواستن، آن‌ها را در عشقِ بیشتری نسبت به هم فرومی‌برد.

فکر به اینکه گرمای این لحظه‌ی تلخ، چیزی است که در خاطرشان می‌ماند و بعدها جوری همین لحظه را به یاد می‌آورند که ای‌کاش می‌توانستند آن را در آغوش بکشند، مثل چاقویی در پهلویم فرومی‌رود.

 پس برای آدم‌های خویشتن‌دار چه اتفاقی می‌افتد وقتی به شکلی بازگشت‌ناپذیر و عظیم عاشق کسی می‌شوند؟ برای آدم‌هایی که هسته‌ی سخت‌ و پایدار وجودشان با «ناامیدی از عشق» درهم تنیده شده چه اتفاقی می‌افتد وقتی در شعاع عشق قرار می‌گیرند؟ عشقی بیش از حد خوب برای این دنیا، عشقی که از سر این دنیا زیاد است. برای آدم‌هایی که فاصله‌ی بین هوس و وظیفه، تکلیف و تمنا، رذالت و فضیلت را به‌دقت رعایت می‌کنند و از «تفاوت ظریف میان نگه ‌داشتن یک دست و زنجیر کردن یک روح»⁷ آگاهی دارند، چه اتفاقی می‌افتد، وقتی در عشقی ممنوعه می‌سوزند؟

 کسانی که خیانت دیده‌اند و زندگی‌شان در فاصله‌ی بین اجتناب و اتصال به آدم‌ها می‌گذرد، مرد و زنی که برای احترام به خودِ درهم شکسته و آسیب‌دیده‌شان پیوسته در مرزهای نامرئی ذهن و بدنِ خود نگهبانی می‌دهند و برابر هر حرف و حسی بیش از حد هوشیارند، آن‌ها که از بیرون شبیه کسانی‌اند که انگار به قهرمان یا نجات‌دهنده نیازی ندارند، اما از درون خسته‌اند. از باقی آدم‌ها خسته‌اند. چون فکر می‌کنند به اندازه‌ی کافی آدم دیده‌اند. برای این آدم‌ها چه اتفاقی می‌افتد وقتی در تاریک و روشن عمرشان ناگهان حضور یک ‌نفر مثل یک نقطه‌ی روشن و قطعی ظاهر می‌شود؛ جوری که انگار همیشه روشن و همیشه قطعی است؟ چه می‌کنند وقتی سروکله‌ی امید یا چشم‌اندازی که افسارش دست خودشان نیست پیدا می‌شود و چیزی از آن مرزهای نامرئی عبور می‌کند؛ آن‌هم به شیوه‌ای که چندان در فهم محصور آدم از دنیای درونش نمی‌گنجد؟ این آدم‌های ناغافل خلع‌سلاح‌شده چه می‌کنند وقتی می‌فهمند قلبشان لرزیده است؟

سال‌ها پیش کسی را که دوستش داشتم، به هوای عشق مرد دیگری ترک کردم. کسل و دل‌زده بودم و عشق تازه، رؤیای تسلی‌بخشی به نظر می‌رسید. اما رابطه‌ی تازه هم مخلوطی از تندی و کُندی کردن در همه‌چیز از آب درآمد. اول اضطراب بود. بعد دودلی و نبودن قطعیت در ابتدایی‌ترین چیزها. در حال باختن به خودم بودم. به نقشه‌ها و فرصت‌های بی‌شمار ذهنم. بی‌سروصدا از آن رابطه هم فرار کردم. از درون خسته بودم. از آدم‌ها خسته‌ بودم. فکر می‌کردم به اندازه‌ی کافی آدم دیده‌ام.

در چنین گیروداری باز هم فیلم در حال‌وهوای عشق را دیدم و البته هنوز سر سوزنی از داستان سرکش و سوزان فیلم را نفهمیده بودم. مایاکوفسکی⁸ در شعری از ماریای محبوبش می‌پرسد: «آیا می‌شود در گوش فربه حرف محبت زد؟»

نه. گوش‌ها، چشم‌ها و قلب ‌من گرسنه‌ی عشق نبود؛ فربه بود از توقع؛ توقع از عشق. عشقی عجیب و بزرگ با عاشقی استثنائی تا درباره‌ی آن با بقیه حرف ‌بزنم. و فیلم در حال‌وهوای عشق «حرف محبت» است. در واقع به شکل بی‌رحمانه‌ای حرف محبت است. هجوم عمیق‌ترین احساس‌هاست. نهایت هشیاری و حساسیت؛ واقعی، تلخ و ملتهب. کاراکترهایش یک زن و مرد معمولی‌اند با خصوصیاتی معمولی؛ آدم‌هایی که چیز زیادی در زندگی گیرشان نیامده و در عوض چیزهای مهمی از دست داده‌اند و گرسنه‌‌‌ و پرهیزکارند. گرسنه‌ی عشق‌اند و خویشتن‌دار و گیر‌افتاده‌اند در میان درودیوار و خانه و شهر و مردم و روزگاری که مهربان نیستند.

فیلم را نمی‌فهمیدم، چون نسبتی با جهان این آدم‌ها نداشتم، اما دوستش داشتم، چون من هم یک آدم معمولی بودم گیرافتاده میان درودیوار و خانه و شهر و مردم و روزگاری که مهربان نبودند و تمنای عشق داشتم و می‌خواستم و فقط می‌خواستم.آن‌قدر می‌خواستم که مجذوب آقای واو-سین شدم که شبیه درختی بود که گیر افتادن میان درودیوار و خانه و شهر و مردم و روزگاری که مهربان نبود را تحمل می‌کرد. و تحمل کردن برای درخت، یعنی ماندن و ایستادن. مجذوب آدمی شدم که توسط کسی که دوستش داشت ترک شده‌ و مانده ‌بود و ایستاده‌ بود و تحمل می‌کرد. شاید هم آقای واو-سین را می‌خواستم، چون شبیه آقای چو بود.

در سن‌وسالی سرشار از شور و ندانم‌کاری بودم که رفته  بودم سراغ آدمی که خیال می‌کردم بودن با او مثل بودن درون یک قصه‌ی پُرملاط است؛ از آن قصه‌ها که می‌تواند چند صد صفحه طول بکشد و قهرمان دارد و اوج و فرود دارد و آدم‌هایش در آن واقعاً از نقطه‌ی شروع به پایان می‌رسند، به جای اینکه از اول تا آخر در نقطه‌ی شروع و در مرکز جهان خودشان نشسته باشند و فقط به ما نگاه کنند.