بنابراین، در این بُعد واقعی زمان، روزی من بدون شک می‌میرم. من شصت‌وشش‌ساله هستم، درگیر سرطان بوده‌ام و زودتر از بسیاری از کسانی که این مطلب را می‌خوانند خواهم مرد. این حقیقتی در ذات تمام چیزهاست. وقتی مطلب آلبر کامو درباره‌ی ماهیت زندگی را خواندم، احتمال اینکه او زودتر از من بمیرد بیشتر بود. تامِس وولف،⁴ که درباره‌ی روحی نالان در باد نوشت، در آن زمان مرده بود. و شکسپیر را هم داریم که به ‌اندازه‌ی هر انسان دیگری به جاودانگی نزدیک شد. در مورد برنامه‌هایم برای زندگی پس از مرگ، دوباره همراه با والت ویتمن، و همین‌طور ویل، برادر شخصیت اصلی در داستان هرتسوگ⁵ اثر سائول بلو،⁶ می‌گویم در گزارش‌های هواشناسی به دنبال من بگردید.

من کاتولیک رومی بوده‌ام و ارزش‌های اجتماعی آن ایمان را درونی کرده‌ام و هنوز هم بیشتر آنها را حفظ کرده‌ام، حتی با اینکه مباحث الهیاتی آن دیگر مرا متقاعد نمی‌کند. در مورد آن هم نوشته‌ام. من با اعتقادی که دیگران در آن مشترک‌اند هیچ مشکلی ندارم. هرکسی به روش خودش با این مسائل برخورد می‌کند و من هم هیچ حقیقت مجزایی برای گفتن به شما ندارم. تنها چیزی که من از یک مذهب می‌خواهم این است که اصرار نداشته باشد حتماً به آن اعتقاد داشته باشم. من کشیشی می‌شناسم، مردی دوست‌داشتنی، که چشمانش برق می‌زند وقتی می‌گوید: «تو کار خدا رو به روش خودت انجام بده و من هم به روش او انجامش می‌دهم».

چیزی که من انتظار دارم، به احتمال زیاد رخ بدهد، این است که بدنم از کار می‌افتد، مغزم نمی‌تواند به کارش ادامه دهد، و همین و بس. ژن‌های من زنده نخواهند ماند، چرا که فرزندی نداشته‌ام. شاید من در طول زندگی جایی فرزندی از خودم به ‌جا گذاشته‌ام و از آن اطلاعی ندارم. در این صورت، بگذارید آن فرزند پیش بیاید و این مرد را خوشحال کند. من از طریق همسرم فرزندان ناتنی و نوه‌هایی داشته‌ام و آنها را بی‌قیدوشرط دوست می‌دارم، و این تنها نوع عشقی است که به زحمتش می‌ارزد.

من با نظریه‌ی میم‌های ریچارد داوکینز⁷ آرامش یافته‌ام. میم‌ها واحدهای اطلاعاتی ذهنی هستند؛ افکار، ایده‌ها، حرکات، مفاهیم، آهنگ‌ها، باورها، قافیه‌ها، ایدئال‌ها، آموزه‌ها، گفته‌ها، عبارات، و کلیشه‌هایی که از ذهنی به ذهن دیگر حرکت می‌کنند، درست مثل ژن‌ها که از جسمی به جسم دیگر حرکت می‌کنند. پس از یک عمر نوشتن، تدریس، شرکت در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، و شکنجه‌ی شادی‌بخش مردم با شوخی‌هایم، میم‌های بسیاری را پشت سر خودم باقی خواهم گذاشت. همه‌ی آنها نیز در نهایت می‌‌میرند، اما مشکلی نیست.

من سال‌ها در میخانه‌ای که عکس برندِن بی‌ین⁸ روی دیوارش بود نوشیدنی‌ام را می‌نوشیدم و این نقل‌قول را از زیر آن عکس حفظ کرده‌ام: «من بیش از همه به مهربانی در میان انسان‌ها احترام می‌گذارم، و همین‌طور به مهربانی با حیوانات. من به قانون احترام نمی‌گذارم؛ من برای هر چیزی که با جامعه مرتبط است هیچ احترامی قائل نیستم، بجز چیزهایی که جاده‌ها را ایمن‌تر کند، آبجو را قوی‌تر، غذا را ارزان‌تر، و پیرمردها و پیرزن‌ها را در زمستان گرم‌تر و در تابستان شادتر.» در شصت کلمه مخلص کلام را به‌زیبایی بیان کرده.

«مهربانی» تمام باورهای سیاسی مرا در بر می‌گیرد؛ نیازی به توضیح بیشتر آنها نیست. من معتقدم که اگر در پایان عمرمان، با توجه به توانایی‌هایمان، کاری کرده‌ باشیم که با آن دیگران را کمی شادتر کرده باشیم، و کاری کرده‌ باشیم که با آن خودمان را کمی شادتر کرده باشیم، این تقریباً بهترین کاری است که ‌توانسته‌ایم انجام دهیم. کمتر خوشحال کردن دیگران جرم است. تمام جنایت‌ها از خوشحال‌نکردن خودمان شروع می‌شود. ما باید تلاش کنیم شادی را به جهان هدیه دهیم. این موضع‌گیری، صرف‌نظر از مشکلات ما، وضعیت سلامتی و شرایط ما غیرقابل تغییر است. ما باید تلاش کنیم. من ابتدا این را نمی‌دانستم، و خوشحالم که آن‌قدر زندگی کردم تا بالاخره توانستم کشفش کنم.

لحظه‌ای دیگر یا چند سال بعد، شاید چند سال بعد، با چیزی روبه‌رو می‌شوم که هنری جیمز در بستر مرگش آن را «چیزی متمایز»⁹ نامید. شاید متوجه لحظه‌ی رفتن خودم نشوم. به من قبلاً یک بار اعلام کرده‌اند که مرده‌ام. خیلی هم مرگ بدی نبود. بعد از پارگی رگ، پس از اولین جراحی‌ام به ‌سبب سرطان، پزشکان فکر می‌کردند دیگر کارم تمام است. همسرم چَز گفت که احساس می‌کرده من هنوز زنده‌ام و به او می‌گویم که هنوز کارم تمام نشده. او گفت که قلب‌هایمان یک‌صدا می‌تپیدند، اگرچه ضربان قلب من شنیده نمی‌شد. او به دکترها گفت که من زنده‌ام، آنها هم همان کاری را کردند که دکترها همیشه انجام می‌دهند، و اکنون من زنده‌ام.

آیا حرف همسرم را باور می‌کنم؟ بدون شک باور می‌کنم. من به معنای واقعی کلمه او را باور دارم—نه به‌صورت نمادین، مجازی یا معنوی. من معتقدم که او واقعاً از وضعیت من آگاه بود و ضربان قلب مرا حس می‌کرد. من معتقدم که او این کار را در دنیای واقعی و جسمانی، که پیش از این توضیحش دادم، انجام داد—دنیایی که من با ساعت مچی‌ام در آن زندگی می‌کنم. دلیلی نمی‌بینم که چنین ارتباطی برقرار نشود. من درباره‌ی تله‌پاتی، پدیده‌های روانی یا معجزه حرف نمی‌زنم. تنها معجزه‌ای که اتفاق افتاد این است که وقتی آن اتفاق افتاد او آنجا بود، همان‌طور که بسیاری از روزها و شب‌های طولانی کنار من بود. من درباره‌ی او صحبت می‌کنم که آنجا ایستاده بود و از چیزی آگاهی داشت. آیا بسیاری از ما آن را تجربه نکرده‌ایم؟ بی‌خیال! شما تجربه‌اش نکرده‌اید؟ من مجله‌ی اسکپتیک¹⁰ را تحسین می‌کنم، اما علاقه‌ای به توضیح یا افشاگری آنها درباره‌ی این رویداد ندارم. آنچه می‌گذرد در سطحی اتفاق می‌افتد که برای دانشمندها، الهی‌دانان، عارفان، فیزیک‌دان‌ها، فیلسوف‌ها یا روان‌پزشک‌ها قابل درک نیست. مقوله‌‌ای انسانی است.

روزی می‌رسد که دیگر کسی نام مرا صدا نمی‌زند و ضربان قلبم نیز ساکت می‌شود. آن زمان چه اتفاقی می‌افتد؟ از نظر من هیچ، مطلقاً هیچ. با این حال، همان‌طور که امروز برای زنی که از شش‌سالگی می‌شناسمش نوشتم، «حواستان باشد در مراسم یادبود من گریه کنید».

من با دوستی عزیز، کارگردان خردمند و مهربان استرالیایی پُل کاکس، مکاتباتی داشته‌‎ام. مکاتبات ما گاهی به موضوع مرگ کشیده می‌شود. او در سال ۱۹۸۸ مستندی درخشان با عنوان وینسنت: زندگی و مرگ وینسنت وان‌گوگ¹¹ ساخت. امروز پل به من نوشت که وان‌گوگ، وقتی در آرل فرانسه بوده، خودش را «پرستنده‌ی ساده‌ی بودای بیرونی» می‌نامیده. پل به من گفت که در آن روزها وینسنت به او نوشته ممنونم، پل عزیز. به گمانم از خواندنش خوشحال و آسوده‌خاطر شدم، برای اینکه فهمیدم احتمالاً مجبور نیستم پیاده بروم یا—همان‌طور که، هرگاه تن‌تن پیشنهاد سفر می‌دهد، میلو، سگ کوچولوی تن‌تن، می‌گوید—امیدوارم پیاده نرویم!¹²

آیا من با خودم تناقض دارم؟ بله، با خودم تناقض دارم (من جثه‌ی بزرگی دارم، تعداد زیادی از من داخل من یافت می‌شود).

خودم را به خاک می‌سپارم تا از چمنی که دوستش دارم رشد کنم، اگر می‌خواهی دوباره مرا بیابی، زیر کفش‌هایت را بگرد.

من بیش از همه به مهربانی در میان انسان‌ها احترام می‌گذارم، و همین‌طور به مهربانی با حیوانات. من به قانون احترام نمی‌گذارم؛ من برای هر چیزی که با جامعه مرتبط است هیچ احترامی قائل نیستم، بجز چیزهایی که جاده‌ها را ایمن‌تر، آبجو را قوی‌تر، غذا را ارزان‌تر، و پیرمردها و پیرزن‌ها را در زمستان گرم‌تر و در تابستان شادتر کند.

تماشای ستارگان همیشه مرا به ورطه‌ی رؤیا می‌برد، همان‌طور که با تماشای نقاط سیاهی که شهرها و روستاها را روی نقشه نشان می‌دهند غرق خیال می‌شوم. چرا؟ از خودم سؤال می‌کنم که آیا نباید نقاط درخشان آسمان به اندازه‌ی نقاط سیاه روی نقشه‌ی فرانسه در دسترس ما باشند؟ همان‌طوری که سوار قطار می‌شویم تا به تاراسکون یا روئِن برویم، برای رسیدن به یک ستاره نیز بر گُرده‌ی مرگ سوار می‌شویم. ما تا زمانی که زنده‌ایم نمی‌توانیم خودمان را به ستاره‌ای برسانیم، درست همان‌طور که اگر مرده باشیم، نمی‌توانیم سوار قطار شویم. بنابراین به نظر من ممکن است وبا، سل و سرطان ابزار حمل‌و‌نقل آسمانی باشند. درست مثل قایق‌های با موتور بخار، اتوبوس‌ها و راه‌آهن که ابزار حمل‌ونقل زمینی‌اند. مردن در سکوت، بر اثر کهولت سن، مثل این است که پیاده تا آنجا برویم.